Psia mowa, czyli jak komunikują się psy. Jak zrozumieć język psa? Najważniejsze sygnały

Choć psy nie potrafią mówić słowami jak człowiek, ich zachowanie często zdradza więcej niż słowa. W dzisiejszym artykule skupiamy się na tym, jak komunikują się psy pomiędzy sobą i z człowiekiem oraz co zrobić, żeby zrozumieć język psa. Podpowiadamy także, jak interpretować mowę ciała psa, aby rozpoznać, czy nasz pupil jest spokojny i szczęśliwy, czy może odczuwa on w danym momencie dyskomfort lub stres.

Jak komunikują się psy?

Mowa psów składa się w dużej części z wydawania dźwięków, np. szczekania lub warczenia, psy wykorzystują do porozumiewania się także feromony i wydzieliny gruczołowe. O wiele częściej jednak komunikacja psów, nie tylko w obrębie własnego gatunku, ale także w kontaktach z otoczeniem, opiera się na niewerbalnej mowie ciała. Zrozumienie tego, jak komunikują się psy, a w szczególności mowy ciała psa, jest zatem kluczowe dla harmonijnej relacji pomiędzy zwierzęciem i jego opiekunem.

Jak odczytać mowę psa?

Badania naukowe dowiodły, że psy podczas komunikacji z ludźmi wykorzystują te same sygnały, których używa się w interakcjach w obrębie tego samego gatunku. Większość z psich zachowań ma dokładnie takie samo znaczenie, ale zdarzają się także i takie, które, używane w stosunku do ludzi, mogą oznaczać coś innego.

Mowa ciała psa jest złożona i obejmuje różnorodne sygnały. Jak zrozumieć język psa? W tym celu musimy przyjrzeć się:

• mimice;
• postawie ciała;
• pozycji uszu;
• pozycji i ruchom ogona.

Jak odczytać mowę psa – mimika

Dowiedziono, że mimika u psów nie jest mimowolnym przejawem stanu emocjonalnego, lecz aktywną formą komunikowania się. Znaczenie wyrazu twarzy jest w szczególności istotne podczas spotkań z innymi psami na niedużych dystansach.

Przyglądając się komunikacji psów możemy zauważyć zachowania, takie jak:

• marszczenie brwi, które wyraża wysoki poziom napięcia;
• oblizywanie warg, które służy do zasygnalizowania dyskomfortu w danej sytuacji;
• uśmiechanie się, które może być zarówno ostrzeżeniem, jak i oznaką uległości – zachowanie to należy interpretować razem z innymi elementami mowy ciała psa;
• ziewanie, które jest oznaką stresu (a nie znudzenia lub zmęczenia, jak u ludzi).

Mowa psa – postawa ciała

Postawa ciała jest jednym z mniej oczywistych dla człowieka, a jednocześnie ważniejszych sygnałów mowy ciała psa. W komunikacji psów z psami to właśnie wielkość ciała oraz postawa ciała są odbierane w pierwszej kolejności i dostarczają innym osobnikom informacji o zamiarach. Poprzez pozorne zwiększenie wielkości swojego ciała i zwiększenie napięcia mięśni ciała pies może komunikować czujność i pewność siebie. Tymczasem obniżanie ciała i ogona przyczynia się do zmniejszenia rozmiarów ciała osobnika i oznacza chęć uniknięcia konfliktu.

Dzięki odpowiedniej interpretacji postawy ciała psa możemy się dowiedzieć, czy jest on zrelaksowany i czuje się w naszym towarzystwie bezpiecznie czy może wręcz przeciwnie – odczuwa napięcie, niepokój lub strach w danej sytuacji. Odczytywanie mowy psów na podstawie ich postawy ciała jest zatem kluczowe w kontaktach z obcymi ludźmi i psami (np. podczas zabawy na psim wybiegu).

Komunikacja psów – pozycja uszu

Jak odczytać mowę psa? Uszy mogą powiedzieć wiele na temat tego, jak czuje się nasz pupil. Nastawione i skierowane do przodu oznaczają czujność, skupienie i zainteresowanie, zwłaszcza, jeśli towarzyszy im przechylanie głowy na boki. Tymczasem uszy położone płasko przy głowie mogą świadczyć o odczuwaniu niepokoju, strachu, a nawet potencjalnej agresji.

Komunikacja psów – położenie i ruchy ogona

Kolejny element mowy psów, czyli merdanie ogonem, nie zawsze wskazuje na to, że pies jest szczęśliwy. Szybkie poruszanie ogonem jest jednoznaczne z pobudzeniem, a więc może oznaczać zarówno radość, jak i negatywne emocje, np. frustrację. Także położenie ogona psa względem podłoża pozwala na odczytanie stanu emocjonalnego zwierzęcia – skierowany w dół świadczy o strachu, natomiast ku górze, o tym, że pies jest pewny siebie. Tymczasem ogon trzymany sztywno może wyrażać niepokój lub poczucie zagrożenia w danej sytuacji.

Badania naukowe dowiodły, że także kierunek ruchów machania ogonem odgrywa rolę w komunikacji psów. W sytuacji, gdy psy mają do czynienia z bodźcem pozytywnym (np. spoglądają na swojego właściciela), ich ogon porusza się bardziej w prawą stronę. Tymczasem gdy mają do czynienia z bodźcami negatywnymi (np. są bliskie spotkania z nieznanym psem), zauważalna jest skłonność do machania ogonem w lewo. Czytaj więcej: Dlaczego pies macha ogonem? Naukowcy wyjaśniają >>

Jak komunikują się psy – spojrzenie

Komunikacja psów bazuje nie tylko na ruchach ciała, ale także kontakcie wzrokowym. Jeśli pies jest zestresowany, ucieka oczami w bok i unika kontaktu wzrokowego. Gdy ma rozluźnione powieki i łagodne spojrzenie, jest to sygnał spokoju i szczęścia. Tymczasem zimne, jakby twarde spojrzenie, marszczenie brwi, pokazywanie białek oczu oraz wzrok utkwiony przez długi czas w jednym miejscu, mogą oznaczać, że pies jest niespokojny lub nawet rozpoznał zagrożenie i przygotowuje się do konfrontacji.

Czynniki, które należy wziąć pod uwagę podczas interpretacji mowy psa

Aby zrozumieć mowę psa, należy oceniać jego mowę ciała całościowo, bez nadmiernego skupiania się na tylko jednym aspekcie. Należy także zwrócić uwagę na czynniki, takie jak:

• kontekst sytuacyjny – komunikacja psów w warunkach domowych może się różnić w zachowań w obcych miejscach. Przykład: w domu położenie się na plecach i odsłonięcie brzucha to oznaka relaksu i zaproszenie do pieszczot. Tymczasem w psim parku takie zachowanie może oznaczać, że pies czuje się niekomfortowo w towarzystwie innego psa;
• osobowość psa – to, jak komunikuje się pies, będzie w dużej mierze zależne od jego cech charakteru. Pies, który ma zrównoważony charakter, nie będzie okazywać radości w tak samo impulsywny sposób jak pies, który działa na wysokich emocjach. Tymczasem pies, który jest nieśmiały, będzie potrzebować więcej czasu, aby poczuć się swobodnie w nowej sytuacji;
• płeć psa – psy płci męskiej wykazują się większą aktywnością i chęcią do zabawy niż suki tej samej rasy. Częściej występuje u nich także skłonność do dominowania nad właścicielem oraz innymi psami, co nie pozostaje bez wpływu na ich wachlarz zachowań używanych do komunikacji;
• wiek psa – mowa ciała psa rozwija się z wiekiem, dlatego na różnych etapach rozwoju możemy zaobserwować zupełnie inne zachowania.

Wpływ rasy na komunikację psów

Na to, jak komunikuje się pies, wpływa także jego rasa. U niektórych ras wskutek sztucznej selekcji doszło do licznych zmian anatomicznych i morfologicznych, przez co interpretacja przekazywanych przez nie sygnałów może być trudniejsza. Przykład: psy brachycefaliczne (buldog francuski, buldog angielski, mops, pekińczyk, bokser, shih tzu) utraciły zdolność do wyrażania swoich emocji poprzez mimikę. Tymczasem u ras z kolorowymi plamkami nad łukiem brwiowym (np. dobermanów, rottweillerów, szwajcarskich psów pasterskich i seterów szkockich gordon) interpretacja sygnałów komunikacyjnych przekazywanych przy pomocy wyrazu twarzy jest znacznie łatwiejsza.

Skutkiem kształtowania się różnych ras psów jest także zmienność zachowań w obrębie rasy, która wpływa na komunikację psów z ludźmi. Przykład: niektóre psy ras myśliwskich unoszą odruchowo przednią łapę, aby wskazać zdobycz, tymczasem u pozostałych ras takie zachowanie może być oznaką stresu lub strachu. Inny przykład: rasy takie jak yorkshire terrier, foksterier czy beagle wykazują się nadmierną szczekliwością w porównaniu z rasami takimi jak nowofundland czy bloodhound, co może powodować trudności w odczytaniu ich emocji na podstawie zachowania.

Mowa ciała psa – skąd wiadomo, że nasz pupil dobrze się bawi?

Gdy już wiemy, jak odczytać mowę psa, na podstawie obserwacji zachowania naszego pupila możemy wywnioskować, czy jest on szczęśliwy. Pies, który czuje się komfortowo i jest zadowolony:

• ma łagodne, nieco miękkie spojrzenie;
• ma miękkie, rozluźnione mięśnie oraz luźno zwisający ogon (kiedy nim nie merda);
• merda ogonem w sposób powolny, na boki (tak jakby machał całym ciałem) lub szybko, ale nienerwowo, zataczając kółka jak śmigło helikoptera;
• wygina się – obniża przednią połowę ciała, a tył unosi w powietrze, zapraszając do zabawy;
• wykazuje zainteresowanie otoczeniem, ale bez oznak nadmiernej ekscytacji, przejawów nadmiernej dominacji czy też sygnalizowania poddania się.

Komunikacja psów – po czym poznać, że nasz pupil czuje się zagrożony?

Dzięki wnikliwej obserwacji różnych aspektów mowy ciała psów możemy szybko rozpoznać sytuacje, w których nasz pupil czuje dyskomfort. Pies, który odczuwa niepokój, strach lub stres:

• jest skulony, jakby pochylony ku ziemi;
• kładzie uszy wzdłuż głowy;
• ma ogon skierowany w dół lub nawet chowa go między nogami;
• ma napięte ciało i mięśnie;
• marszczy brwi;
• oblizuje wargi;
• patrzy w bok i unika kontaktu wzrokowego albo wręcz przeciwnie – ma zimne spojrzenie i wpatruje się przez dłuższy czas w ten sam punkt;
• pokazuje białka oczu;
• szczerzy zęby i cicho warczy;

Sprawdź też: Jak zorientować się, że zabawa na wybiegu dla psów przestaje być bezpieczna? >>

Warto wiedzieć: W stresujących sytuacjach komunikacja psów przebiega kilkuetapowo – najpierw pies subtelnie okazuje dyskomfort i stara się uniknąć konfrontacji z zagrożeniem. Jeśli te sygnały zostaną zignorowane, a zagrożenie będzie nadal aktualne, mowa ciała psa stanie się bardziej nasilona i widoczna, z tym że pies nadal będzie starał się uniknąć konfliktu. Dopiero gdy także ten etap zostanie zignorowany, może dojść do eskalacji frustracji i strachu – wtedy pies może uznać, że konieczna jest obrona własna.

Mowa ciała psa – co robić, gdy widzimy, że nasz pupil odczuwa dyskomfort w danej sytuacji?

Kiedy mowa ciała psa wskazuje na to, że czuje się on zagrożony, kluczowe jest odpowiednie zachowanie jego właściciela. W takiej sytuacji behawioryści radzą, aby zapewnić pupilowi poczucie bezpieczeństwa i uniknąć eskalacji stresu. W tym celu należy:

• zachować spokój;
• zwiększyć dystans od bodźca, który wywołuje u psa nadmierny stres i umożliwić psu wycofanie się;
• spróbować odwrócić uwagę psa czymś pozytywnym, np. ulubioną zabawką albo smakołykiem.

Jeśli sytuacja powtarza się bardzo często lub mamy wrażenie, że w komunikacji z otoczeniem pies zbyt szybko przechodzi do kolejnych etapów (np. prezentowania zębów lub gryzienia), warto zwrócić się o pomoc do psiego behawiorysty. Pod okiem specjalisty uda się stopniowo przyzwyczaić pupila do bodźców, które wywołują u niego nadmierny stres, dzięki czemu będzie on potrafił lepiej sobie radzić z własnymi emocjami. Regularne szkolenia pod okiem profesjonalisty pomogą także właścicielowi w prawidłowym odczytywaniu mowy ciała psa.

Sprawdź też:

• Sygnały uspokajające u psów: 10 sygnałów, które warto znać >>
• Agresywny szczeniak – na co zwrócić uwagę? Jakie mogą być przyczyny nieprawidłowego zachowania? >>
• Czy można iść z agresywnym psem do psiego parku aby socjalizował się z innymi psami? >>
• 13 zasad bezpiecznej zabawy na wybiegu dla psów >>

Spodobał Ci się artykuł? Napisz komentarz!

Źródła:

[1] Coren, S. Jak rozmawiać z psem? Wydawnictwo Galaktyka, 2017.

[2] Moore, A. Czego chcą psy? Wydawnictwo Galaktyka, 2017.

[3] Rugaas, T. Sygnały uspokajające. Jak psy unikają konfliktów? Wydawnictwo Galaktyka, 2009.

[4] Bailey, G. Szczenię doskonałe. Wydawnictwo Galaktyka, 2014.

[5] Coren, S. Tajemnice psiego umysłu. Wydawnictwo Galaktyka, 2020.

[6] Siniscalchi, M., d’Ingeo, S., Minunno, M., Quaranta, A. (2018). Communication in Dogs. Animals 8(8): 131.

[7] https://www.akc.org/expert-advice/advice/how-to-read-dog-body-language [Dostęp: 11.09.2024 r.] [8] https://www.guidedogs.org.uk/getting-support/information-and-advice/dog-care-and-welfare/dog-body-language [Dostęp: 11.09.2024 r.]